Van eind 19e tot eind vorige eeuw was Nederland een waar pilsland, maar daarvoor kende ons kikkerlandje een enorme rijkdom aan verschillende bieren. Bieren met hop, zonder hop, met gruit of met haver. De keuze was reuze! Inmiddels produceren en consumeren we nu ook een overvloed aan sterk uiteenlopende bierstijlen, dus zijn we benieuwd: welke oude bierstijlen zien we terug in het heden?
Nederland pils land
Tien jaar geleden was de keuze op festivals en in kroegen beperkt tot voornamelijk pils. Zo nu en dan vond je een Duitse Weizen of een Belgisch ‘speciaalbier’. Nederlanders bleven echte pils-drinkers. Het lijkt soms alsof het grote aanbod in bier, zoals we dat nu gewend zijn, een nieuwe trend is. Maar niets is minder waar! Pas eind-19e eeuw Nederland begon de beweging richting pils. In die tijd stond pils bekend om zijn consistente en verfrissende smaken. Dit zorgde ervoor dat de andere, oudere bierstijlen werden afgedaan als ouderwets en goedkoop. Vermoedelijk kwam de pilstrend overgewaaid vanuit Duitsland. Onze oosterburen dronken namelijk al lange tijd verschillende laag-gistende bieren, of: Lagers. De bekende laag-gisters zoals Keller-, Heller- en Marzenbieren werden zelfs al gedronken in de Middeleeuwen!
Maar ook in Nederland werden, ver voor de komst van het pils, bieren als Hoppenbier, Jopenbier, Kuit (of : Koyt)- en Gruit bieren, Oost Indische Ales, Poorters en Extra Stout’s, maar ook witbieren en Saisons gebrouwen. Inclusief vele regionale specialiteiten, verschilden de bierschappen van toen niet eens zo gek veel van de bierschappen van nu. Als Untappd in die tijd had bestaan hadden onze voorvaderen en -moederen misschien wel meer unieke check-ins dan de bierdrinker van nu.
Historische recepturen
Inmiddels hebben de immens populaire IPA en de veelzijdige Saison hun positie op de biermarkt verzilverd. Heerlijke bieren mét historie. Zo zou de India Pale Ale zijn hoppigheid danken aan een extra hoptoevoeging om de boottocht vanuit India te overleven en wordt de Saison een echt boerenbier genoemd. Deze werd op de boerderijen gebrouwen tijdens de wintermaanden, zodat het bier in het voorjaar rijp was om gedronken te worden tijdens het ploeteren op de boerenvelden.
Deze terugkeer van oude bierstijlen en hun verhalen zien we steeds meer. Brouwerijen slaan hun brouwarchieven erop na, vullen de kruidenkast aan en brouwen bieren op basis van historische recepturen. Aan de lopende band worden oude bierstijlen in een nieuw jasje gegoten. Oud wordt nieuw en stoffig wordt weer hip. Zoals de oude bieren destijds plaatsmaakten voor gemakkelijk drinkbaar pils, is het nu het pils dat langzaam weer plaats maakt voor uitdagender bieren.
Zo brouwden Jopen en Rock City beiden een Hoppenbier naar recepturen uit 1501 en 1457. En ook brouwde Jopen een Kuitbier (Koytbier) volgens een recept uit 1407! Gulpener bracht de Zwarte Ruiter uit, een bier in de oerstijl ‘Maastrichts Oud’ en D’Oranjeboom brouwde een Princessebier naar een recept uit 1866. Bij Brouwerij Eleven brouwden we de Bowler Hat in samenwerking met de Bierverteller. Geen Amerikaanse tropische hopbom, maar een IPA die smaakt naar de meer traditionele Engelse IPA.
Sommige recepturen en verhalen zijn deels verloren gegaan, maar door de kennis en kunde van Nederlandse brouwerijen kunnen we proeven en ervaren hoe het ongeveer geweest moet zijn. Daar kunnen we alleen maar trots op zijn!
Welke bierstijl zie jij graag terug? Laat het ons weten, en wie weet duiken wij ook de archieven weer in!
Meer weten over eeuwenoude bieren? Roel Mulder schreef ‘Verloren Bieren van Nederland’. Een boek waarin hij op zoek gaat naar bierstijlen die het toneel vroegtijdig hebben verlaten.