Bier uit een barrel
Voor velen een absoluut hoogtepunt in hun bierproeverij en voor anderen soms nog net een stapje te ver: vatgerijpte bieren (of: Barrel Aged /BA-bieren) zijn een regelrechte hit in de wereld van de beergeeks! Barrel aged imperial stouts of vatgerijpte blonde bieren zijn haast niet meer weg te denken uit het bierlandschap en zijn steeds vaker te vinden op de menukaart van je favoriete uitbater. Want ‘Barrel Aged’ is niet alleen een hippe mode-term, het vatrijpen van bieren brengt een enorme lading prachtige smaken naar boven in een bier. Bestel nu onze Barrel Aged Beers Box in de webshop met 12 Barrel Aged Bieren.
Maar, hoe komt dat eigenlijk? Wat doet het wegleggen van bier op houten fusten precies met bier?
Trek een vatgerijpte knaller open, kijk, ruik, proef en lees verder. Wij leggen het je uit!
Op een oud Barrel moet je het leren
Houten vaten worden al eeuwen gebruikt om gestookte en gebrouwen dranken op weg te leggen. Niet omdat ze geen metalen ketels hadden, maar juist vanwege de specifieke kwaliteiten van een houten vat. Van kers tot kastanje en van ceder tot eucalyptus: elke houtsoort heeft eigen smaken en kwaliteiten. Toch wordt meestal gekozen voor eikenhout. Deze houtsoort is niet zo poreus, relatief laag in tannines en geeft aroma’s van vanille, karamel, banaan, rook en zelfs kokosnoot.
Dit zijn typerende smaken voor barrel-aged bieren, maar ook voor whisky’s! En dat is niet zomaar, want Schotse whiskymakers zijn wettelijk verplicht om eikenhouten vaten te gebruiken.
Wist je dat… een heel groot deel van de smaak en 100% van de kleur in een whiskey wordt bepaald door het hout tijdens de vatrijping? Zonder die laatste, tijdrovende stap eindig je met een doorzichtig brouwsel dat zoetig, bloemig en wat getoast smaakt. Dit noemen ze White Whiskey of White Dog.
Niet alleen de houtsoort, maar ook de afkomst van het hout is belangrijk. Zo bevat de Europese eik relatief meer tannines dan de Amerikaanse eik. Door die tannines verkleurt de drank en komen droge, harde en kruidige aroma’s boven. Fijn voor in de wijn, maar niet in een whiskey of bier.
Om dit tanninefestijn in de kiem te smoren, gebruiken veel bierbrouwerijen daarom vaten die al eens eerder gebruikt zijn. Door die eerdere rijping heeft het hout minder tannines en is het doordrenkt van de smaak van de eerder gerijpte drank.
Smaak extravaganza
Bij Barrel Aging worden vaak vaten gebruikt waarin eerder een whisky, sherry, port of wijn heeft gerijpt. De smaken van deze dranken gaan namelijk heel goed samen met de smaken van bier.
Maar, de ene whisky, port of wijn is de andere niet! En ook de omgeving waarin het vat heeft gestaan heeft invloed op het hout. Dit maakt vatrijping ietwat onvoorspelbaar. Waar brouwers het liefst elke stap en elk proces controleren, is de invloed van rijping op een vat vaak moeilijk te voorspellen. Als het bier eenmaal in de vaten zit, ligt het lot van het bier in het vat.
Sommige brouwers voegen daarom een gedoseerde hoeveelheid houtsnippers aan hun ketels toe. Toch missen bieren met houtsnippers wel het karakter dat dat echte vaten met zich meebrengt. Het is een gemakkelijkere, maar ook minder uitdagende optie. Zowel in smaak, als in proces.
Nee, juist die overgave aan het vat loont! De wonderlijke smaaksymbiose van bier, hout en de eerder gerijpte drank maakt het bier complexer, warmer en voller. Daarnaast zorgt het wegleggen van het bier ervoor dat de laatste beetjes gist en restsuikers hun werk kunnen afmaken, waardoor het bier ronder wordt en beter in balans raakt. Tot slot verdampt een deel van het bier in het vat waardoor het alcoholpercentage wat stijgt. Dat is niet alleen een welkome extra opwarmer in de koude, donkere dagen, maar ook een smaakversterker!
Van vaten in kannen in kruiken
Als je denkt aan vatrijping, denk je misschien al snel aan donkere Barrel Aged Stouts, porters of zware quadripels en gerstewijnen met smaken van chocolade, geroosterd brood, gedroogd fruit, karamel en koffie. Toch tilt vatrijping ook andere bierstijlen naar een hoger niveau.
Zo experimenteren onze zuiderburen al honderden jaren met vatgerijpte (zuur)bieren. Ze staan wereldwijd bekend om hun Vlaams Rode bieren, zoals de Rodenbach of Duchesse de Bourgogne. Ben je geen fan van zure bieren als Geuzes? Probeer eens zo’n Vlaams rood. Het stevig zure, frisse en droge karakter van wordt hierin perfect uitgebalanceerd met zoete, ronde en vanille-achtige tonen van hout.
Eigenlijk kunnen vrijwel alle bierstijlen op vaten worden gerijpt. Wat denk je van een IPA op bourbon vaten, een blond bier op sherryvaten of een saison op witte wijnvaten? Wij kunnen niet wachten om zelf aan de slag te gaan met vatrijping! Daarvoor hebben we dankbaar gebruik gemaakt van de hulp van vele crowdfunders. Met het opgehaalde bedrag investeren we in barrels, een afvuller voor onze blikkenlijn en een centrifuge om meer rendement uit de ketels te halen.
Welke barrel aged variant zou jij wel eens willen proeven?
Laat het ons weten, en misschien vind je jouw droombier binnenkort in de schappen.